HelpX veya Help Exchange Nedir?
Kısaca HelpX denen bu sistemi kullananların buluşma noktası helpx.net
adlı web sitesi. Yemek ve konaklama karşılığı gönüllü hizmet etmek
isteyenleri hostlar ile buluşturan bir organizasyondur. Siz ortaya
emeğinizi koyuyorsunuz ve bazı insanlar da bu emek karşılığı size
evlerinin kapısını açarak ücretsiz konaklama ve yemek sağlıyorlar. Size
bu fırsatı sağlayan ev sahiplerine HelpX Host ve bu yerlerde çalışmaya gidecek olanlar için de Helper tanımı kullanılıyor.
Siteye üye olmak ücretsiz,
ancak detayları görmeniz için 30$ civarında ücret ödeyerek 2 yıllık
üyelik hakkı kazanıyorsunuz. Premium üye olmadan da pekala işlem
yapabilirsiniz ancak benim yaptığım gibi
ücreti öderseniz, iletişim kurmak istediğiniz kişilerin adres ve
telefon bilgileri yanında haritada tam olarak nerede olduklarını da
öğrenebilirsiniz.
Peki neden insanlar bu yöntemi
kullanıyor? diye sorduğunuzu duyabiliyor gibiyim. Bu sistemde sizin
ortaya koyacağınız zamanınız, fikirleriniz ve yetenekleriniz varken;
meşgul insanların da her zaman yapılacak işleri vardır. Evlerinde veya
bahçelerinde bazı işlerin halledilmesi için sizin emeğinize ve dolayısı
ile insana ihtiyaçları var.
Sydney, Avustralya’da ilk HelpX
İlk HelpX deneyimim Avustralya’da Sydney şehrinde oldu. 70 yaşındaki Jacqui, Down Sendromlu
oğlu Matt’e göz kulak olacak birileri için evini Helper için açmıştı.
Hafta sonları kendisi erkek arkadaşının yanında kalmaya gittiğinde
veya meşgul olduğunda benim görevim Matt’e göz kulak olmaktı.
Haftasonları Mathew ile hayvanat bahçesine, sinemaya veya yürüyüşe
gidiyorduk, üstelik tüm masrafları Jacqui karşılıyordu.
Mathew haftada 2 gün McDonalds’ta
çalışıyordu, ayrıca haftada 2 gün devam ettiği resim okulu vardı.
Çalıştığı yere ve okuluna götürülmesi işini de yapıyordum. Normalde
kendisi bunu yapmaya muktedir, ancak tek başına olduğunda bazen oturduğu
tren koltuğunda kendi kendisiyle konuşmaya başlayıp dalıp gittiğinden
ineceği durağı kaçırıyormuş.
Jacqui’nin evinin hem önünde hem de
arkasında bahçesi bulunuyordu. Bahçedeki çitlerin tamiri, sebze
yetiştirmek için toprağın işlenmesi, bahçedeki yabani otların ayrılması
gibi çeşitli diğer işleri de yaptığım işler arasındaydı. Jacquie, Help
Exchange başvurumu sadece birkaç günlüğüne kabul etmişti, birbirimizden
memnun kaldığımızdan sonrasında bana dilediğin kadar kalabilirsin ve
gelecekte istediğin zaman bizi ziyarete gelebilirsin demişti. Sydney’de
istediğim zaman gidip kalabileceğim dostlarım, evim olmuştu.
Sydney çok pahalı bir
yer, 8 kişilik Sydney YHA Hosteli’ne gecelik 60 TL ödüyordum. 10 gün
boyunca yaptığım HelpX işleri ile 1000 TL’ye yakın para cebimde
kalmıştı. Ne konaklamaya ne de yeme içmeye para harcamıyordum, kendime
ait odam vardı. sabahtan öğlene kadar çalışıyor, kalan zamanımda ya
dışarı çıkıp Sydney’i keşfediyor veya Couchsurfing
arkadaşlarım ile buluşup birlikte keyifli vakit geçiriyordum. Akşamları
Jacqui ile oturup uzun uzun sohbet ediyordum, böylece hem yeni şeyler
öğreniyordum hem de İngilizce‘mi geliştiriyordum.
Tazmanya’da HelpX
İkinci HelpX deneyimimi ise Tazmanya adasının başkenti Hobart’ta oldu. Tazmanya’ya bir haftalığına gitmiştim, ancak adadan o kadar büyülendim ki ayrılamadım. HelpX için yanlarında kaldığım Bruce ve eşi Lalita‘yı da çok sevdiğimden 15 günü ailenin yanında olmak üzere 23 gün kaldım.
Bruce
bir gıda şirketi fabrikasında genel müdür olarak çalışıyorken, eşi
Lalita da bağımlılık yapıcı madde ve sigara bıraktırma organizasyonunda
danışman olarak görev yapıyordu.
Hobart yakınlarında Blackmans Bay’de,
planını Bruce’un çizdiği tamamen ahşaptan yapılmış, şahane manzaralı
bir evdeydim. Kaldığım bu süre içerisinde yaptığım ana iş; zımpara
makinesiyle ahşap üzerindeki eski boyaların kaldırılıp zımparalanması ve
boyanmasıydı. İnce ve özenli bir işçilik gerektiriyordu, ve evet
yorucuydu, ama en keyifli çalıştığım zamanlardan biriydi benim için.
Boya işleri dışında bahçe işleri de
yaptım ve burada çok şey öğrendim. Avustralya’da permakültür
uygulamaları çok gelişmiş. Yağmur suyunu depolama, bahçe ve ev organik
artıklarından doğal gübre yapma, seracılık ve bitki yetiştirme
teknikleri konusunda çok bilgililer. Bruceların bahçesinde birikmiş
zararlı otları ve ağaçların hepsini hazırladığım bir çitin içerisinde
depoladım.
Daha önce depolanmış organik artıkları
özel öğütücü makineden geçirip diğer bir çitin içerisine aktardım.
Üçüncü bir çitin içerisinde ise artık kullanılmaya hazır olan organik
gübreyi bitki ve ağaçlara dağıttım. Meraklı kişiler
bu yaptıklarımı öğrenmek için, öğretici kurslara ücreti bile ödüyorlar.
Darwin, Avustral’ya da HelpX
Üçüncü HelpX deneyimi şu an bu satırları yazarken kaldığım Kate ve Michael’da
yaşıyorum. Avustralya’nın kuzeyindeki Darwin şehrindeyim.
Avustralya’dan ayrılmama az bir vakit kaldı ve ben vaktimi hostelde
geçirmektense HelpX işi yapmaya karar verdim. Kate ve Michael ile öylece
tanıştık. Buradaki işim ise eski tavuk kümesini söküp yenisini yapmak.
Bu sabah, bahçede evin bitişik duvarına
yapılmış oldukça büyük tavuk kümesini söktüm. Gerekli malzemelerin
temininden sonra, bahçe ortasında daha küçük yeni bir kümes inşa
edeceğim.
Work and Travel
Eğer hayat bir okul ise, bizler bu
okuldan en iyi şekilde deneyimlerimizle öğreniriz. Deneyip yanılarak
öğrenmektense, zaten bilgiye ve deneyime sahip insanları izleyerek,
onlarla birlikte çalışarak öğrenmek daha mantıklıdır. HelpX sistemi ile
yeni şeyler öğrenmek ve bilgi ve yeteneği paylaşmak inanılmaz güzel ve
eğlenceli.
Yaptığım işlerin birçoğu zaten bildiğim
şeylerdi. Ben daha çok yeteneğimi ortaya koydum. Bir süreliğine
insanların hayatlarının bir parçası olduğunuzdan, onların yaşam tarzı ve
kültürlerini yakından görme şansına erişiyorsunuz. Vakitlerini nasıl
geçirdiklerini görebildiğiniz gibi, ne tür mutfak kültürüne sahip
olduklarını ve ne tür yemekler hazırladıklarını görüp siz de yemek
kültürünüzü genişletebiliyorsunuz. Bahçe işlerine meraklıysanız bitki
türleri, hangi şartlarda geliştikleri, nasıl daha iyi verim alınacağını
da öğrenebilirsiniz. Yapacağınız yardımların sadece boya, onarma ve
bahçe işleri olarak düşünmeyin.
Tazmanya’da iken beni Helper olarak davet eden birisi, işlettiği çiftlik otel
için yardımımı istemişti. Adelaide iken vaktimin sınırlı olması
nedeniyle gidemediğim diğer bir HelpX host ise müzik aletleri yapıyordu.
Sydney’de iken profilimi siteden okuyup beni telefonla arayan biri ise
çiftliğindeki atlar için yardımımı istiyordu, ayrıca bana traktör
kullanmayı öğreteceğini söylemişti. Traktör kullanmak diyip geçmeyin,
Avustralya’da saatine en az 20$ ödeniyor. Bizim asgari ücretli
çalışanımız bu bir saatlik ücreti kazanabilmesi için 1 günden fazla
çalışması gerekiyor. Sydney’den ayrılmam gerektiğinden bu teklifi kabul
etmemiştim.
Tazmanya’da, Bruce ve Lalita’nın
evindeyken bana davet gönderen Elisabeth ise eşiyle birlikte kendi
yaptıkları evde yaşıyorlardı. Bu çift neredeyse tüm ihtiyaç duydukları
gıdaları kendi bahçelerinden elde ediyorlardı. Permaculture olarak adlandırılan bu yöntemin aynı zamanda ücretli kursunu da verdiklerinden aslında onlardan öğreneceğim çok şey vardı.
Türkçe’ye Sürdürülebilir Tarım diye çevirebileceğimiz permaculture,
doğal yöntemleri kullanarak, insanlar için sürdürülebilir yaşam
alanları tasarlamayı ve kurma bilimi ve sanatı.Kendisine zamanımı
ayarlayabilirsem 2 haftalığına gelebileceğimi söylemiştim, ancak oraya
gitmek için 3.000 km uzunluğunda Alice Spring-Brisbane yolunu
aşmak ve oradan da ülkeden ayrılacağım şehir olan Darwin’e gitmek için
tekrar 4.000 kmyi bulan bir yolu göze almam gerektiğinden gitmekten
vazgeçtim.
Uçak bileti fiyatları
da yüksek olduğundan daha fazla da masraf yapmak istemedim. Mutlaka bir
gün bu tarz bir yerde Helper olarak çalışmayı ve bir şeyler öğrenmeyi
düşünüyorum. Türkiye’de de Türkiye Permakültür Ağı adında Facebook grubuna göz atabilirsiniz.
Avustralya Work and Travel anlaşması
olduğu ülke gençlerine 1 yıllık vize veriyor. Yetkili bazı iş yerleri
ve çiftliklerde bu tür gönüllü işleri yaptıklarında bu iş yerleri 2.
yıla work and travel vizesini uzatma yetkisine sahipler. Maalesef
Türkiye ile Avustralya arasında henüz Work and Travel anlaşması
bulunmuyor. Bildiğim kadarıyla Yeni Zelanda ile böyle bir anlaşmamız
bulunuyor.
Nerelerde HelpX yapılabilir
HelpX sistemi özellikle Avustralya, Yeni
Zelanda, Kanada, Amerika’da oldukça yaygın. Avrupa’da Fransa, İspanya,
İngiltere ve İrlanda’da çok sayıda kayıtlı host bulunuyor. Türkiye’den kayıtlı host sayısı ise 32.
Türkiye’de eğer evinizde veya bahçenizde
yardıma ihtiyacınız varsa, kafeniz veya restoranınız için kısa süreli
yardımcı arıyorsanız, bazı spesifik yetenekler için arayış
içerisindeyseniz HelpX.net sitesine profilinizi oluşturup Helperlere göz atabilir ve onları davet edebilirsiniz.
Türkiye kaynaklı bir girişim olan
Volumeteer.org, 2014 yılında oluşturduğu sosyal fayda ile İstanbul Bilgi
üniversitesi ve Sylvan Laureate Foundation tarafından yılın 10 sosyal
girişiminden biri seçildi. Avustralya’dan Zambia’ya, Çin’den Kanada’ya
gönüllülük fırsatları sağlayan online bir platform ve Türkiye’de bir
destek ekipleri bulunuyor. Dürüstçe birkaç saatlik yardımınızın
karşılığı olarak yeme, içme, konaklamanın yanında dost canlısı ev
sahibinizi, gideceğiniz bölgenin yaşam tarzını ve yaşadığı çevreyi
tecrübe etme fırsatını sunuyor. Oganik çiftlikler, hostel, sivil toplum
örgütleri, aileler, sosyal girişimler ve deniz ile ilgili alanlarda
gönüllü olabileceğiniz bir çok seçenek sunuyor. Volumeteer.org web
sitesini ziyaret edin.
Yolu Avustralya, Amerika, Avrupa
veya diğer bazı ülkelere düşüp de vakti ve fırsatı olanlar, hevesli
olanlar, bir şeyler öğrenmek isteyenler, güzel vakit geçirmek
isteyenler, ellerini kirletmekten çekinmeyenler ve özellikle de
İngilizce öğrenmek isteyenler gönüllü faaliyetlerden olan Help Exchange
sistemini deneyebilirler.